ضمانتنامه بانکی :
تعریف
ضمانتنامه سندی است که به موجب آن بانک یا مؤسسه اعتباری به طور غیر قابل برگشت متعهد می شود به محض اعلام کتبی ذینفع مبنی بر مطالبه هر میزان از وجه مندرج در آن در طول مدت اعتبار ( قبل از سررسید یا در سررسید ) بدون هیچ گونه قید و شرط و یا با تحقق شرطی که در زمان صدور تعیین گردیده است وجه مطالبه شده را به ذینفع پرداخت نماید. صدور ضمانتنامه یکی از انواع خدمات بانکی است که توسط سیستم بانکی ارائه می گردد. ضمانتنامه بطور کلی بنا به درخواست کتبی متقاضی و به صورت غیر قابل انتقال به غیر، برای مقاصد مختلف صادر می گردد.
ضوابط:
- عدم وجود چک برگشتی و بدهی سررسید شده در سیستم بانکی 
- تحویل مدارک فوق صرفاً به منظور بررسی اولیه درخواست
 
انواع ضمانت‌نامه‌ها
1- ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه/ مزایده 
2- ضمانت‌نامه حسن اجرای تعهدات ناشی از قرارداد/ حسن انجام کار
3- ضمانت‌نامه پیش‌پرداخت 
4- ضمانت‌نامه استرداد کسور وجه‌ الضمان 
5- ضمانت‌نامه گمرکی
6- ضمانت‌نامه ارزی
7- ضمانت‌نامه‌های متفرقه

8-ضمانت تعهد پرداخت
 
1- ضمانت‌نامه شرکت در مناقصه/ مزایده
معمولاً سازمان‌ها، مؤسسات دولتی و بعضاً سایر اشخاص حقیقی و حقوقی، خرید مایحتاج عمده و فروش وسایل و لوازم مازاد بر احتیاج خود و همچنین انجام طرح‌های ساختمانی و سایر موارد مشابه را برای انتخاب بهترین پیمانکار، فروشنده یا خریدار از نظر بهترین شرایط پیشنهادی با درج آگهی رسمی در جراید کثیرالانتشار و روزنامه‌های محلی از طریق مناقصه یا مزایده انجام می‌دهند. لذا مناقصه‌گذار یا مزایده‌گذار به منظور جلوگیری از انصراف داوطلب برنده مناقصه یا مزایده از امضای قرارداد، از شرکت‌کنندگان در مناقصه یا مزایده می‌خواهد به همراه پیشنهادات خود، درصد معینی از مبلغ معامله را در قالب وجه نقد یا ضمانت‌نامه بانکی ارائه نمایند.
این نوع ضمانت‌نامه بر حسب مورد، ضمانت‌نامه شرکت در مزایده یا مناقصه نامیده می‌شود. پس از برگزاری مزایده یا مناقصه و بررسی پیشنهادات و تعیین برنده، ضمانت‌نامه‌های اخذ شده از سایر داوطلبین به آنها مسترد، ولی ضمانت‌نامه شخص برنده تا امضای قرارداد نهایی (در خصوص انجام تعهد) نزد کارفرما باقی می‌ماند.
 
2- ضمانت‌نامه حسن اجرای تعهدات ناشی از قرارداد (حسن انجام کار)
این ضمانت‌نامه، اجرای صحیح مفاد قرارداد توسط فروشنده یا پیمانکار را در مقابل خریدار یا کارفرما تضمین می‌نماید و معمولاً مبلغ آن 10 درصد مبلغ اولیه پیمان را شامل می‌شود. پس از اینکه برنده مناقصه یا مزایده مشخص گردید، قرارداد جدیدی بین کارفرما و برنده منعقد می‌گردد و چون ممکن است پیمانکار از عهده اجرای کامل تعهدات برنیاید، کارفرما برای اطمینان از حسن جریان کار، ضمانت‌نامه فوق را از پیمانکار مطالبه می‌نماید.
این نوع ضمانتنامه‌ها معمولاً پس از تصویب صورت‌مجلس تحویل موقت و در صورت فقدان بدهی پیمانکار به مضمون‌له (کارفرما) باطل شده، نامه ابطال آن همراه با لاشه ضمانت‌نامه و تمدید‌نامه‌های مربوطه، به بانک صادرکننده ارسال و تحویل می گردد.
 
3- ضمانت‌نامه پیش‌پرداخت
معمولاً پس از امضای قرارداد اصلی بین کارفرما و پیمانکار (برنده مناقصه) مبلغی به‌ عنوان پیش‌پرداخت توسط کارفرما برای تأمین هزینه‌های اجرای طرح به پیمانکار (بر حسب تقاضای وی یا رأساً) پرداخت می‌شود. در چنین مواردی کارفرما برای تضمین وجوه پرداختی به پیمانکار از وی ضمانت‌نامه بانکی مطالبه می‌نماید. مبلغ پیش پرداخت (ضمانت‌نامه) معمولاً 20 درصد مبلغ پیمان می‌باشد که مقرر می گردد توسط کارفرما به پیمانکار پرداخت شود. وجوه پرداخت شده به پیمانکار توسط کارفرما از محل صورت‌وضعیت‌های مراحل مختلف به طریقی کسر می‌گردد که قبل از آخرین صورت‌وضعیت موقت، مبلغ مزبور مستهلک شده باشد. بدیهی است مبلغ ضمانت‌نامه معادل مبلغ کسر شده طبق اعلام کارفرما، در هر نوبت تقلیل و حداکثر تا تاریخ تحویل موقت مستهلک می‌گردد.
 
4- ضمانت‌نامه استرداد کسور وجه‌الضمان
معمولاً به استناد قرارداد اصلی بین کارفرما و پیمانکار، کارفرما مکلف است به تناسب پیشرفت کار و بر اساس صورت‌وضعیت ارائه شده در مقاطع مشخص، وجوهی را به پیمانکار پرداخت نماید. کارفرما در هر مرحله پرداخت، درصد مشخصی (معمولاً 5 تا 10 درصد) از آن را به منظور اطمینان از حسن اجرای کار کسر و نگهداری می‌نماید تا در صورت تحویل قطعی و عدم وجود نواقص، به پیمانکار مسترد نماید. پس از اینکه کار پروژه به اتمام رسید و طرح به طور موقت تحویل کارفرما گردید، کارفرما از پیمانکار درخواست ضمانت‌نامه استرداد کسور وجه‌الضمان را می‌نماید تا بتواند وجوه انباشته  شده از محل کسوراتی که در هر مرحلة پرداخت نگهداری نموده است را به پیمانکار پرداخت نماید. به موجب شرایط عمومی پیمان، کارفرما مخیر است معادل نصف مبلغ ضمانت‌نامه را به محض امضای صورت‌جلسه تحویل موقت ابطال نماید. بدیهی است نصف باقی‌مانده وجه‌الضمان تا تصویب صورت‌مجلس تحویل قطعی، کماکان معتبر بوده، ابطال آن پس از سپری شدن دوران تضمین پروژه و امضای صورت‌جلسه تحویل قطعی کار و نیز ارائه مفاصاحساب‌های پیمانکار از سازمان‌های تأمین اجتماعی، دارایی، شهرداری منطقه و ... امکان‌پذیر خواهد بود.
 
5- ضمانت‌نامه‌های گمرکی
این نوع ضمانت‌نامه یکی از انواع ضمانت‌نامه‌های تعهد پرداخت می‌باشد که به منظور تضمین پرداخت سود و عوارض گمرکی، ترخیص موقت کالا، ترانزیت کالاو پاساوان کالا صادر می‌شود.
 
6- ضمانت‌نامه‌های ارزی
ضمانت‌نامه‌های ارزی از جمله ضمانت‌نامه‌های با موضوعیت پیمانکاری یا تعهد پرداخت می‌باشند که توسط بانک‌های یک کشور به نفع دستگاه‌های اجرایی یا بانک‌های کشورهای دیگر صادر می‌شوند. پذیرش و صدور  این‌ گونه ضمانت‌نامه‌ها با هماهنگی اداره  کل عملیات ارزی صورت می‌گیرد.
 
7- ضمانت‌نامه‌های متفرقه
ضمانت‌نامه‌های متفرقه با توجه به مقاصد و منظورهای مختلف، هر یک به نوعی و تحت شرایط خاصی صادر می‌شوند (از جمله ضمانت‌نامه‌های درخواستی برای ارائه به اداره وظیفه عمومی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دادگستری)

8-ضمانت تعهد پرداخت

ضمانت نامه ای است که به منظور قبول پرداخت دیون ضمانت خواه به ذینفع در سررسید معین و مطابق با مفاد رابطه پایه صادر می گردد.

حداقل میزان سپرده نقدی در ضمانت نامه های تعهد پرداخت،20درصد تعیین گردیده است.
 
انواع وثایق مورد قبول برای صدور ضمانتنامه
1- وجه نقد 
2- ضمانت‌نامه‌های اعتباری (ارزی-ریالی) صادره توسط صندوق ضمانت صادرات ایران 
3- تضمین بانک‌ها یا مؤسسات غیر بانکی معتبر داخلی 
4- قرض‌الحسنه پس‌انداز ریالی 
5- سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت عادی ریالی و سایر حساب‌هایی که ماهیتاً کوتاه‌مدت محسوب می‌گردند
6- اوراق مشارکت بانک مسکن منتشره بر اساس مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
7- سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار ریالی اعم از بلندمدت و کوتاه‌مدت ویژه
8- قرض‌الحسنه جاری ارزی و پس‌انداز ارزی 
9- سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت عادی ارزی 
10- سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار ارزی 
11- اموال غیر منقول
12- سفته با امضای دو ضامن مورد قبول بانک 
**نکته : بابت صدور ضمانت‌نامه‌های گمرکی حداقل بیست درصد (20%) و در سایر انواع ضمانت‌نامه‌ها حداقل ده درصد (10%) وجه نقد به‌ عنوان وثیقه الزامی می‌باشد. ارزش سایر وثایق نیز پس از کسر درصد نقدی ضمانت مأخوذه، محاسبه و اخذ می‌گردد.
نکته : در مواردی که انواع سپرده های بانکی به عنوان وثیقه معرفی می گردند، انسداد موجودی حساب ها به میزان ارزش وثیقه، نگهداری اصل برگ سپرده در محل صندوق شعبه، ثبت مراتب توثیق و انسداد حساب در فرم افتتاح حساب ها، تنظیم اقرارنامه وثایق و رعایت سایر ضوابط و مقررات مربوطه الزامی می باشد.

مدارک مورد نیاز جهت صدور ضمانت‌نامه

1- اشخاص حقیقی
اصل و تصویرشناسنامه و کارت ملی متقاضی، ذینفعان واحد،
ارائه وثایق مورد قبول بانک
اصل و تصویر مجوز فعالیت
اظهار نامه مالیاتی
فرم درخواست تکمیل و امضا شده 
اصل و تصویر قرارداد معتبر فی مابین متقاضی و ذینفع ( در خصوص ضمانت نامه شرکت در مناقصه / مزایده، آگهی یا دعوتنامه مربوطه)
سوابق فعالیت متقاضی (ضمانت خواه ) و ذینفع در موضوع قرارداد ضمانت نامه
 
2- اشخاص حقوقی
•اصل و تصویر اساسنامه (در مورد شرکت های غیرسهامی ارائه شرکتنامه الزامی است.)
•اصل و تصویرآگهی تأسیس ثبتی شرکت (حداقل یکسال از مدت ثبت شرکت گذشته باشد)
•اصل و تصویر آگهی تغییرات شرکت
•ارائه کد اقتصادی و شناسه ملی شرکت
•اصل و تصویر شناسنامه و کارت ملی اعضای هیأت مدیره، مدیرعامل ، صاحبان امضاء و ذینفعان واحد .
•اظهارنامه مالیاتی و صورت های مالی حسابرسی شده توسط حسابرسان عضو جامعه حسابداران رسمی کشور مربوط به 3 سال اخیر شرکت (با عنایت به آخرین صورت های مالی ، نسبت مالکانه شرکت می بایست به میزان 25% باشد. به عبارت دیگر حداقل 25% دارایی های شرکت از محل حقوق صاحبان سهام تامین شده باشد)
•فرم درخواست تکمیل و امضا شده
•اصل و تصویر قرارداد معتبر فی مابین متقاضی و ذینفع ( در خصوص ضمانت نامه شرکت در مناقصه / مزایده، آگهی یا دعوتنامه مرتبط)
•صورتجلسه هیات مدیره شرکت مبنی بر موافقت با صدور ضمانت نامه
•سوابق فعالیت متقاضی ( ضمانت خواه) و ذینفع در موضوع قرارداد ضمانت نامه.

شرح گردش عملیات تصویب و انعقاد قرارداد ضمانت‌نامه و صدور آن
1- مراجعه مشتری و ارائه تقاضای صدور ضمانت‌نامه؛ 
2- تکمیل فرم تقاضای صدور ضمانت‌نامه توسط متقاضی و ثبت تقاضا در دفتر نامه‌های وارده شعبه؛ 
3- اخذ مدارک مورد نیاز از جمله قرارداد پایه و ممهور نمودن مدارک به مهر «کپی برابر اصل» توسط متصدی ذیربط با درج مهر مسئول ذیربط؛ 
4- بررسی رابطه و تعهدات فی‌مابین مضمون‌عنه و مضمون‌له (به موجب قرارداد پایه) و بررسی اصالت قرارداد پایه، صلاحیت و توانایی مضمون‌عنه در ایفای تعهدات مورد نظر و وجود واقعی ذینفع؛
5- تکمیل پرسش‌نامه اعتباری، بررسی توانایی مالی و شخصیت متقاضی ضمانت‌نامه، اخذ استعلام‌های لازم نظیر تسهیلات بانکی و چک‌های برگشتی و سامانه افراد مرتبط و انجام بررسی‌های لازم (فارغ از نوع وثایق)؛
6- اخذ کارمزد استعلام از سامانه شرکت مشاوره رتبه‌بندی ایران و بررسی پاسخ استعلام مأخوذه؛
7- کنترل پاسخ استعلامات، پرسش‌نامه اعتباری، گزارش اطلاعات اعتباری، گزارش ارزیابی (در صورت صدور ضمانت‌نامه با وثیقه غیر منقول)، بیمه اموال غیر منقول، مفاد قرارداد رهنی یا تخصیص و تمامی مدارک ذیربط توسط مسئولین شعبه؛
8- اخذ فرم تعهدنامه از اشخاص حقوقی و ابطال تمبر 000ر10 ریالی بر روی آن؛
9- اخذ کارمزد علی‌الحساب ارزیابی در مورد وثایق غیرمنقول و ارسال پرونده جهت ارزیابی و سپس اخذ تفاوت کارمزد ارزیابی؛ 
10- بررسی و تعیین نوع وثیقه‌ای که متقاضی باید ارائه نماید؛
11- انجام عملیات مربوط به تأمین وثایق؛ 
12- محاسبه و اخذ کارمزد صدور ضمانت‌نامه؛ 
13- تأمین وجه مربوط به حداقل سپرده نقدی به میزان مقرر توسط متقاضی؛
14- تهیه و تنظیم قرارداد صدور ضمانت‌نامه در سه نسخه؛
15- الصاق و ابطال تمبر 000ر10 ریالی بر روی قرارداد صدور ضمانت‌نامه؛
16- تعیین شماره قرارداد ضمانت‌نامه؛
17- ثبت در سامانه سپام و اخذ شماره منحصر به فرد از سامانه مذکور
18- تعیین شماره ضمانت‌نامه صادره بر اساس شماره سیستمی ضمانت‌نامه، کد شعبه صادرکننده، کد نوع ضمانت‌نامه و حرف ض در سمت چپ شماره به شرح ذیل:
معین صادره سیستمی / سرفصل ضمانت‌نامه / کد شعبه / از 1 تا 7 / ض
19- صدور اسناد حسابداری ذیربط و کنترل اسناد توسط مسئولین شعبه؛
20- تنظیم و صدور ضمانت‌نامه با توجه به نوع ضمانت‌نامه درخواستی در 3 نسخه و امضای آن توسط مسئول صدور و مسئول واحد صادرکننده؛
21- الصاق و ابطال تمبر 000ر10 ریالی بر روی نسخه اول ضمانت‌نامه و ممهور نمودن تمامی نسخ با مهر برجسته علاوه بر مهر عادی شعبه
22- ممهور نمودن تمامی نسخ ضمانت¬نامه به مهر «غیر قابل انتقال» و نسخ دوم و سوم به مهر «غیر قابل مطالبه»
23- الصاق تمبر مالیاتی بر روی درخواست ضمانت‌نامه به هزینه متقاضی (پس از صدور ضمانت‌نامه و بر اساس ماده 47 قانون مالیات‌های مستقیم)؛
24- پرفراژ مبلغ بر روی نسخ ضمانت‌نامه؛
25- تفکیک نسخ ضمانت‌نامه به‌شرح ذیل:
- نسخه اول (نسخه اصلی): در مقابل اخذ رسید (بر روی نسخه سوم) به متقاضی صدور ضمانت‌نامه جهت تحویل به ذینفع تسلیم می‌گردد.
- نسخه دوم: مخصوص متقاضی.
- نسخه سوم: جهت بایگانی در پرونده ضمانت‌نامه.
26- کسب اطمینان از تکمیل و ارسال فرم‌های x/28 بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران؛ 

نکات مهم در صدور ضمانت‌نامه
1- ضمانت‌نامه باید حداقل شامل موارد ذیل باشد:
1-1- مشخصات و نشانی ضمانت‌خواه و ذینفع؛
1-2- نام بانک و مشخصات شعبه صادرکننده ضمانت‌نامه؛
1-3- شماره، تاریخ و موضوع رابطه پایه که ضمانت‌نامه بر اساس آن صادر می‌شود؛
1-4- شماره منحصر به ‌فرد اخذ شده از سامانه سپام؛ 
1-5- وجه ضمانت‌نامه به عدد و حروف؛
1-6- تاریخ صدور؛
1-7- تاریخ خاتمه اعتبار؛
1-8- رویداد خاتمه اعتبار (در صورت وجود)؛
1-9- تمبر مالیاتی؛

تاریخ ویرایش1398/7/13- 7:38